ΒΓΑΛΜΕΝΗ ΑΠΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΜΕ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ από το 3.000 π.Χ. ΠΟΥ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΦΩΣ αφήνει άναυδους τους επισκέπτες με την αρμονική πολυχρωμία θάλασσας, ουρανού και φύσης ΣΕ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙ ΣΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΑΞΕΧΑΣΤΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ!!ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ!!

Το πετρόχτιστο "μπαλκόνι" της Χαλκιδικής, η Άθυτος ή Άφυτος, κόβει την ανάσα με τη μαγευτική θέα που προσφέρει στον Τορωναίο κόλπο και αφήνει άναυδους τους επισκέπτες με την αρμονική πολυχρωμία θάλασσας, ουρανού και φύσης.

Η Άθυτος (Άφυτος) είναι για κάθε αρχιτέκτονα το όνειρο που έγινε πραγματικότητα, καθώς συνδυάζει άψογα τη φυσική ομορφιά με την ανθρώπινη παρέμβαση.

Περπατώντας στα πέτρινα σοκάκια, παρατηρώντας τον παραδοσιακό οικισμό με τα χαρακτηριστικά δείγματα της ελληνικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, νιώθει κανείς ότι ο χρόνος έχει σταματήσει στις αρχές του αιώνα.

Σπίτια χτισμένα από πλίθια, με πέτρα που έφεραν οι Αρβανίτες, οι οποίοι μαζί με τους ντόπιους έχτισαν το χωριό στις αρχές του 19ου αιώνα, η κεντρική πλατεία με το ναό του Αγ. Δημητρίου, ο οποίος χτίστηκε γύρω στο 1858 και είναι ο μόνος στη Χαλκιδική του τύπου "βασιλική με τρούλο", τα αρχοντικά σπίτια του Κατσάνη (1860), του ζωγράφου Παραλή και του Αθανασιάδη (1898), ακόμη και το κοινοτικό κτίριο- αρχοντικό του Αλετρά αξίζουν μια βαθύτερη προσέγγιση, ένα πιο επεξεργαστικό βλέμμα.

Η Άφυτος ή Άθυτος είναι μεγάλος οικισμός και έδρα του ομώνυμου Δημοτικού διαμερίσματος στο Δήμο Κασσάνδρας του νομού Χαλκιδικής. Το χωρίο εκφέρεται και με τους δυο τρόπους. Το πρώτο όνομα ''άφυτος'' είναι ότι το χωρίο δεν είχε έντονη βλάστηση και το δεύτερο όνομα με τα χρόνια υιοθετήθηκε. Ο οικισμός είναι παραδοσιακός, με πέτρινα σπίτια και καλντερίμια. Αριθμεί 1.231 κατοίκους με βάση την απογραφή πληθυσμού του 2001. Η απόστασή της από τη Νέα Φώκαια είναι 2 χιλιόμετρα. Ανάμεσα στα άλλα υπάρχει νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο. Κεντρικός ναός είναι αυτός του Αγίου Δημητρίου, στην πλατεία του χωριού, που οικοδομήθηκε το 1857. Από την πλατεία μπορεί κανείς να δει τον κόλπο της Κασσάνδρας.

Πολιτισμός

Πολιτιστικά δραστηριοποιείται ο Σύνδεσμος Φίλων Λαογραφίας και Παράδοσης Αφύτου. Υπάρχει επίσης τοπική ποδοσφαιρική ομάδα της Α΄ τοπικής κατηγορίας της ΕΠΣ Χαλκιδικής.

Το 1980 ιδρύθηκε λαογραφικό μουσείο με πρωτοβουλία του λαογραφικού συλλόγου και του Νίκου Παραλή. Το μουσείο στεγάζεται σε κτήριο της οικογένειας Αλετρά. Εκτίθενται γεωργικά εργαλεία, σκεύη του νοικοκυριού και είδη αγγειοπλαστικής.

Ιστορικά στοιχεία

Στην περιοχή όπου βρίσκεται η σημερινή Άφυτος, υπήρχε καταυλισμός από το 3.000 π.Χ. Η Άφυτος υπήρξε σημαντική πόλη κατά την αρχαιότητα και ανήκε στην Παλλήνη (μνημονεύεται από τους αρχαίους συγγραφείς). Το ιερό του Διονύσου και ο ναός του Άμμωνος Διός είχαν ουσιαστική συμβολή στο να εξαπλωθεί η φήμη της κατά τα αρχαϊκά και τα κλασικά χρόνια. Συνεισέφερε επίσης κατά τους Περσικούς Πολέμους με δικά της καράβια. Έπειτα έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Η πόλη έκοβε δικό της νόμισμα, που έφερε την κεφαλή του Άμμωνος Διός.΄ Όπως μαρτυρούν αρχαίες φιλολογικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα, η Άφυτος επιβίωσε ως τη ρωμαϊκή εποχή και στα αυτοκρατορικά μάλιστα χρόνια ανήκε στην επικράτεια της ρωμαϊκής αποικίας Κασσάνδρειας.

Τους επόμενους αιώνες δε γνωρίζουμε τίποτε για την Άφυτο και οι επόμενες πηγές είναι του 14ου αιώνα, σε έγγραφα του Αγίου Όρους. Βέβαιο είναι πως το χωριό αναφέρεται σε ελληνικές πηγές ήδη από τις αρχές του 17ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, όπως και όλα τα υπόλοιπα χωριά της χερσονήσου, υπαγόταν φορολογικά στο βακούφι του Γκαζανφέρ Αγά, ενώ διοικητικά ανήκε στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς. Την περίοδο της Επανάστασης του 1821 πολλοί αγωνιστές και οπλαρχηγοί με καταγωγή από το χωριό ήταν πρωταγωνιστές στον Αγώνα, όπως ο Τριαντάφυλλος Γαρουφάλλου, ο Γεώργιος Παναγιώτου, ο Αναστάσιος Κυριαζής και ο Γαρύφαλλος Αντωνίου και άλλοι. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι Αφυταίοι διακρίθηκαν σε προσφορά, με σημαντικότερους Μακεδονομάχους, τους οπλαρχηγούς Θεοχάρη Σαρίκα (καπετάν Ζαρκάδα) και Ανδρέα Καρατάσο.